İstanbul Eyüp’te Oğuz Murat Acı’nın ölümüne neden olan trafik kazasının ardından ABD‘ye kaçan Eylem Tok ve oğlu Timur Cihantimur hakkında Türkiye’ye iade kararı çıktı. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Eylem Tok ve Timur Cihantimur’un Massachusetts Bölge Mahkemesi tarafından ülkemize iadelerine karar verilmiştir” bilgisi yer aldı. Tunç, “Adaletin tecellisi için şüphelilerin ABD’den ülkemize iadeleri hakkında gerekli girişimlerimizi sürdürmeye devam edeceğiz” dedi.
Bakan Tunç bugün katıldığı bir televizyon programında da konuyla ilgili ayrıntılı bilgi verdi. Tunç “Dün akşam iade kararı verildi ama bu karar temyize tabii. Bölge mahkemesi ve sonrasında temyize gider, kesinleşirse ABD Dışişleri Bakanlığı’na gider karar. Kesinleşince iade gerçekleşmiş olur” şeklinde konuştu.
İade yargılamasında neler yaşandı?
1 Mart 2024’te meydana gelen kaza sonrası Eylem Tok, oğlu Timur Cihantimur ile önce Mısır sonra ABD’ye kaçtı. Haziran’da ABD’de yakalanıp tutuklanan anne-oğul için Boston mahkemesinde yapılan yargılamada Hakim Donald Cabell, anne ve oğluna yönelik suçlamaların, iade anlaşması kapsamında değerlendirilemeyeceği yönündeki savunmayı kabul etmedi. Bu gelişme ABD makamlarının bir iade sürecini başlatmasını mümkün kıldı. Ancak işlemler burada bitmiyor. Eylem Tok ve Timur Cihantimur’un avukatları Reuters’a yaptıkları açıkalamada hukuki seçenekleri değerlendirdiklerini belirtti.
Yine BBC Türkçe’nin haberine göre Cihantimur’un avukatı Martin Weinberg, resmen suçlanmamış reşit olmayan bir çocuğun iadesinin sorun teşkil edebileceğini savundu. Reuters ise ABD Adalet Bakanlığı’nın yorum yapmayı reddettiğini bildirdi.
Hakim savunmaları kabul etmedi
Cihantimur’un avukatı, ABD ve Türkiye arasındaki iade anlaşmasının yalnızca resmen suçlanan kişileri kapsadığını, bu nedenle hakkında Türkiye’de tutuklama emri olan gencin bu kapsama giremeyeceği savunması yaptı. Eylem Tok’un avukatı ise oğlunun kaçmasına yardım ederek, suçluyu koruma iddialarının da iade anlaşması kapsamına girmediğini savunmasını ileri sürdü. Hakim Cabell bu iddiaları reddetti ve anlaşmadaki “suçlanan” ifadesinin bu kapsamda değerlendirmeye yeteceğine karar verdi.
İade süreci nasıl işliyor?
Ülkelerin iade kararlarında iç hukuk kuralları ve diğer ülkelerle yaptıkları anlaşmalar belirleyici durumda. Örneğin bir başka ülke tarafından Türkiye’den iadesi istenen kişi Türk vatandaşıysa iade işlemi gerçekleşmiyor.
ABD’deki ilk tutuklama sonrası BBC Türkçe’nin sorularını cevaplayan Ceza hukukçusu Dr. Timuçin Köprülü, “Vatandaşlığın bizdeki gibi iadeye engel oluşturması hali, tüm devletlerde böyle olduğu anlamına gelmiyor” diyor ve Birleşik Krallık, Avustralya ve ABD’nin yurt dışında suç işleyen vatandaşlarını suçun işlendikleri ülkeye iade edebildiğini aktardı.
Türkiye ile ABD arasında iade sürecini belirleyen anlaşmaya göre taraflar kendi vatandaşlarını vermek zorunda değil.
Köprülü, ABD’deki yetkili makamın, yerinde gördüğü takdirde kendi vatandaşını iade kararı verebileceğini, iadesi istenilen kişi aleyhindeki delillerin “titizlikle” incelendiğini dile getirdi. Ceza hukukçusu Köprülü, iade taleplerinin ABD yargı organları tarafından “normal bir ceza yargılaması şeklinde” ele alındığını, “dosyada yer alan delillerin yetersiz olması veya suçlu ya da müdafi tarafından çürütülmesi durumunda iade talebi reddedilebildiğini” kaydetti.
Cihantimur’un ABD vatandaşı olmasına karşın, suçun Türkiye’de işlenmiş olması ve ölen kişinin de ABD vatandaşı olmaması nedeniyle, suçlamalara ilişkin ABD’de bir yargılama yapılmasının ihtimal dışında olduğu tartışılmıştı.
“Anne ceza almayabilir”
ABD Mahkemesinin 14 Haziran tarihli iade davası belgesine göre Cihantimur’un, “kasıtsız adam öldürme ve yaralama”, annesinin ise “suçluyu koruma” suçlamalarıyla, Türkiye’ye iadesi isteniyordu. Köprülü, Tok’un iadesi istenen Türk Ceza Kanunu 283/3’üncü maddesine göre; suç işleyen bir kişinin araştırma, tutuklanma veya hükmün infazından kurtulması için “-imkan sağlayanın üstsoy (anne veya babası gibi) olması durumunda ceza verilmediğini belirtiyor.
Yani Tok’un Türkiye’ye iadesi sonrası ceza almaması da olasılıklar arasında. Bununla birlikte Tok’un Türkiye’ye iade isteğine gerekçe olan suçlama dışında bir başka suçlamadan yargılanma olasılığına karşı da ABD makamlarından izin alınması gerektiği belirtiliyor.
